Najnowsze artykuły
Nielokalność zaklęta w naturze identycznych cząstek
6 listopada 2025
U swoich najgłębszych fizycznych podstaw świat wydaje się być nielokalny: cząstki odseparowane przestrzennie zachowują się tak, jakby tworzyły nie odrębne układy kwantowe, lecz jeden. Dwójka polskich fizyków właśnie udowodniła, że nielokalność o fundamentalnej naturze – wynikającą z prostego faktu, że wszystkie cząstki tego samego typu są nierozróżnialne – można zaobserwować doświadczalnie dla praktycznie wszystkich stanów cząstek identycznych.
LHCb: Trojaczki rodzące się ze zderzeń protonów są ze sobą skorelowane
15 października 2025
Po raz pierwszy badając korelacje kwantowe między trójkami cząstek wtórnych, powstających podczas wysokoenergetycznych zderzeń w akceleratorze LHC, udało się zaobserwować ich koherentną produkcję. Osiągnięcie uwiarygodnia poprawność modelu rdzeń-halo, używanego obecnie do opisu jednego z najważniejszych procesów fizycznych: hadronizacji, podczas której pojedyncze kwarki łączą się ze sobą, formując główne składniki materii Wszechświata.
Kluczowy układ diagnostyczny reaktora ITER bliski realizacji
10 września 2025
We Wszechświecie reakcja fuzji termojądrowej jest powszechna: to źródło energii gwiazd. W warunkach ziemskich produkcja energii za jej pomocą jest jednak wyjątkowo trudna z uwagi na problemy z efektywnym utrzymaniem plazmy emitującej znaczne ilości energii. Krytyczne znaczenie ma tu wiedza o aktualnym stanie plazmy oraz mocy wydzielanej w reakcjach jądrowych. We właśnie powstającym reaktorze termojądrowym ITER wiedzę tę będzie dostarczał wyrafinowany układ diagnostyki strumieni neutronów prędkich.
Nanostruktury przekraczają granice (ziaren w metalach)
7 sierpnia 2025
Duże powierzchnie metalowe pokryte precyzyjnie uformowanymi nanostrukturami pozostawały dotychczas w sferze fantazji. Przeszkoda stojąca na drodze do ich wytwarzania wydawała się fundamentalna, wynikała bowiem z obecności w metalach ziaren krystalicznych: ich granice zaburzały wzrost nanostruktur. W Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie na przykładzie tytanu i jego tlenku udowodniono, że przeszkodę tę można pokonać i skutecznie, i tanio.
Radioterapia nowotworów: Jak lepiej panować nad wiązką protonową?
18 lipca 2025
Współczesne metody radioterapii zwalczałyby nowotwory efektywniej i bezpieczniej, gdyby leczenie można było planować uwzględniając jakość promieniowania terapeutycznych wiązek protonowych. Osiągnięcie fizyków z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie przybliża nas do tego celu.